Χιλιάδες φορολογούμενοι έπεσαν και τη φετινή χρονιά στην παγίδα των αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης, δηλαδή στα τεκμήρια διαβίωσης, όπως αυτά διαμορφώθηκαν με τον νόμο 3842/2010, αφού ουσιαστικά καλούνται να πληρώσουν φόρο με βάση την οικονομική κατάσταση που είχαν κάποια άλλη χρονική στιγμή και όχι το φορολογικό έτος που φορολογούνται.
Γράφει ο Απόστολος Αλωνιάτης
Η διοίκηση δίνει τη δυνατότητα, τα στοιχεία που αναγράφονται στη φορολογική δήλωση εισοδήματος, να αμφισβητηθούν από τον φορολογούμενο.
Έτσι το ετήσιο συνολικό ποσό της αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης που προκύπτει από την κύρια και τις δευτερεύουσες κατοικίες, καθώς και αυτό που προσδιορίστηκε στους Κωδικούς 707-770 και 851-858 μπορεί να αμφισβητηθεί από το φορολογούμενο, όταν η πραγματική δαπάνη που τον βαρύνει είναι μικρότερη από την αντικειμενική δαπάνη, όπως αποδεικνύεται από τον υπόχρεο με βάση πραγματικά περιστατικά.
Ποιοι de facto έχουν το δικαίωμα αμφισβήτησης
Η επίκληση των περιστατικών αυτών μπορεί να γίνει μόνο από τους υπόχρεους οι οποίοι:
- Υπηρετούν τη στρατιωτική θητεία τους στις Ένοπλες Δυνάμεις.
- Είναι φυλακισμένοι.
- Νοσηλεύονται σε νοσοκομείο ή κλινική.
- Είναι άνεργοι και για το χρονικό διάστημα που δικαιούνται βοήθημα ανεργίας.
- Συγκατοικούν με συγγενείς πρώτου βαθμού και έχουν μειωμένες δαπάνες διαβίωσης, γιατί αποδεικνύεται ότι στις δαπάνες συμβάλλουν οι συγγενείς, αυτοί, οι οποίοι πραγματοποιούν εισόδημα από εμφανείς πηγές.
- Είναι ορφανοί ανήλικοι, οι οποίοι έχουν στην κυριότητά τους επιβατικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης, από κληρονομιά του πατέρα ή της μητέρας τους.
- Προσκομίζουν στοιχεία από τα οποία αποδεικνύεται ότι, από γεγονότα ανώτερης βίας, πραγματοποίησαν δαπάνη μικρότερη από την αντικειμενική.
Για παράδειγμα, στην περίπτωση που ο φορολογούμενος δεν έχει πληρωθεί για έναν ολόκληρο χρόνο από την εργασία του και δεν έχει κανένα άλλο εισόδημα, ούτε αυτός, ούτε η σύζυγός του, τότε το ποσό της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης που προκύπτει από την ιδιοκτησία Ι.Χ. αυτοκινήτου, αμφισβητείται και δεν υπολογίζεται.
Όταν συντρέχει μία ή περισσότερες από τις περιπτώσεις αυτές, ο φορολογούμενος υποχρεούται να υποβάλει μαζί με τη δήλωσή του και τα αναγκαία δικαιολογητικά για την απόδειξη των ισχυρισμών του.
Σε ποιες άλλες περιπτώσεις μπορούμε να αμφισβητήσουμε τις αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης
Στις πιο πάνω α’ και ε’ περιπτώσεις, η διαφορά μεταξύ της αντικειμενικής και της πραγματικής δαπάνης διαβίωσης λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό της συνολικής αντικειμενικής δαπάνης του γονέα ή του τέκνου που συμβάλλει στις δαπάνες διαβίωσης του υπόχρεου. Αν πρόκειται για τους γονείς, η διαφορά αντικειμενικής δαπάνης καταλογίζεται σε εκείνον που έχει το μεγαλύτερο εισόδημα.
Αναφορικά με τα παραπάνω διευκρινίζονται τα εξής:
- Στην περίπτωση των φορολογουμένων που υπηρετούν την στρατιωτική τους θητεία, δεν περιλαμβάνονται οι μόνιμοι αξιωματικοί (π.χ. οπλίτες, έφεδροι αξιωματικοί, υπαξιωματικοί). H δυνατότητα επίκλησης μικρότερης τεκμαρτής δαπάνης δεν επηρεάζεται από την ύπαρξη εισοδήματος ή όχι, ή από τον τόπο όπου υπηρετεί τη θητεία του ο στρατευμένος.
- Οι υπόχρεοι σε δήλωση, οι οποίοι είναι άνεργοι, πρέπει να είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο των μακροχρόνια ανέργων του ΟΑΕΔ ή να λαμβάνουν επίδομα ανεργίας από τον εν λόγω οργανισμό καθώς και από άλλα ταμεία (π.χ. NAT). Επιπλέον, να μην έχουν κατά τη χρήση 2014 πραγματικά εισοδήματα άλλης πηγής. Στην έννοια του πραγματικού εισοδήματος δεν περιλαμβάνονται τα τεκμαρτά εισοδήματα.
Συνεπώς, σε κάθε περίπτωση δεν αρκεί να συντρέχει μία από τις πιο πάνω περιπτώσεις για να αμφισβητηθεί η αντικειμενική δαπάνη, αλλά πρέπει και ο φορολογούμενος να αποδείξει ότι δεν πραγματοποίησε μειωμένη δαπάνη, θέμα πραγματικό το οποίο ανάγεται στην εξελεγκτική αρμοδιότητα του προϊσταμένου της αρμόδιας ΔΟΥ.
Σε περίπτωση που η δήλωση υποβάλλεται ηλεκτρονικά τότε ο φορολογούμενος μπορεί να μεταβεί στην αρμόδια ΔΟΥ προκειμένου ν’ αμφισβητήσει τα ποσά της αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης. Διαφορετικά, σε περίπτωση χειρόγραφης υποβολής της δήλωσης, ο φορολογούμενος έχει υποχρέωση να υποβάλλει μαζί με τη δήλωσή του και τα αναγκαία δικαιολογητικά.
Απόφαση προϊσταμένου
O προϊστάμενος της ΔΟΥ ελέγχει την αλήθεια των ισχυρισμών και μειώνει ανάλογα την ετήσια αντικειμενική δαπάνη, στην οποία αναφέρονται οι ισχυρισμοί και τα αποδεικτικά στοιχεία, ενώ επίσης μπορεί και να απορρίψει αιτιολογημένα το μαχητό τεκμήριο.
Σε κάθε περίπτωση, η σχετική αίτηση στη ΔΥΟ, για τη μείωση των αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης, πρέπει να γίνει άμεσα, ώστε να εκκαθαριστούν εκ νέου οι δηλώσεις και να μην αναγκαστεί ο φορολογούμενος να πληρώσει τις δόσεις που του έβγαλε το taxis με την παλιά εκκαθάριση.
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Finance & Markets Voice της Πέμπτης 10 Σεπτεμβρίου 2015.