Μετά την 20η Αυγούστου 2018, οπότε και τελείωσε τυπικά το Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής, ξεκίνησε από την υπουργό εργασίας Ε. Αχτσιόγλου η υπογραφή αποφάσεων με τις οποίες κηρύσσονται ως γενικώς υποχρεωτικές κλαδικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, σύμφωνα με την διαδικασία που προβλέπεται στην εγκύκλιο του υπουργείου εργασίας με αριθ. 32921/2175/13-6-2018 και στο νόμο 1876/90 όπως ισχύει σήμερα.
Ποιες είναι λοιπόν οι ενέργειες των εργοδοτών, που δραστηριοποιούνται σε κλάδους στους οποίους έχουν υπογραφεί ΣΣΕ και οι οποίες κηρύχθηκαν ή θα κηρυχθούν στο μέλλον ως γενικώς υποχρεωτικές; Ποια ΣΣΕ θα πρέπει να ακολουθήσουν για τους μισθολογικούς και μη όρους των εργαζομένων τους;
Ας δούμε κατ’ αρχήν, τι προβλέπει η εργατική νομοθεσία
Η
δυνατότητα του υπουργού εργασίας να κηρύσσει με αποφάσεις του,
υποχρεωτικές ΣΣΕ κλάδου ή επαγγέλματος, προβλέπεται στο άρθρο 11 του
ν.1876/90.
Η
δυνατότητα αυτή είχε ανασταλεί με το Ν.4024/2011, ενώ σύμφωνα με το
Ν.4075/2017, η αναστολή αυτή ορίστηκε έως το τέλος του Προγράμματος
Οικονομικής Προσαρμογής (20/8/2018). Συνεπώς μετά την επαναφορά ισχύος
του παραπάνω άρθρου, ο υπουργός εργασίας έχει την δυνατότητα με απόφασή
του ύστερα από γνωμάτευση του ΑΣΕ και με τις προϋποθέσεις και
διαδικασίες που προβλέπονται στην υπ’ αριθ. 32921/2175/13-6-2018
εγκύκλιο, να επεκτείνει και να κηρύσσει ως γενικώς υποχρεωτικές για το
σύνολο των εργαζομένων του κλάδου συλλογικές συμβάσεις εργασίας, οι
οποίες δεσμεύουν ήδη εργοδότες που απασχολούν τουλάχιστον το 51% των
εργαζομένων του κλάδου. (Ενώ
ο Ν.1876/1990, αναφέρεται στην επεκτασιμότητα κλαδικών και
ομοιοεπαγγελματικών ΣΣΕ, η παραπάνω εγκύκλιος, άγνωστο γιατί, αναφέρεται
μόνο σε κλαδικές ΣΣΕ)
Στο άρθρο 8 του Ν. 1876/90 (περί δεσμευτικότητας των ΣΣΕ) αναφέρεται ότι:
Οι
Εθνικές Γενικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας καθορίζουν τους
ελάχιστους μη μισθολογικούς όρους εργασίας, που ισχύουν για τους
εργαζόμενους όλης της χώρας. Δεσμεύει τους εργοδότες των συμβαλλομένων
εργοδοτικών οργανώσεων (όπως ΣΕΒ, ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΤΕ) και οι αποδοχές
δεν επιτρέπεται να υπολείπονται του νόμιμου νομοθετημένου κατώτατου
μισθού ή ημερομισθίου.
Εφ’ όσον υπάρχει επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας, αυτή ισχύει υποχρεωτικά για όλους τους εργαζόμενους της επιχείρησης.
Οι υπόλοιπες ΣΣΕ δεσμεύουν τους εργαζόμενους και εργοδότες που είναι μέλη των συμβαλλόμενων συνδικαλιστικών οργανώσεων.
2. Το άρθρο 10 του Ν.1876/90 (περί συρροής ΣΣΕ), όπως τροποποιήθηκε από τους Ν.4024/2011, Ν.4472/2017, Ν.4475/2017 και ισχύει σήμερα, αναφέρει ότι:
Αν
η σχέση εργασίας ρυθμίζεται από περισσότερες ισχύουσες συλλογικές
συμβάσεις εργασίας, εφαρμόζεται η πιο ευνοϊκή για τον εργαζόμενο.
Κλαδική ή επιχειρησιακή ΣΣΕ υπερισχύει σε περίπτωση συρροής με ομοιοεπαγγελματική συλλογική σύμβαση εργασίας…
Εως το τέλος του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής, δηλ. έως 20/8/2018 στην προκειμένη περίπτωση (και όχι όσο διαρκεί η εφαρμογή του μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής, όπως προέβλεπαι ο Ν.4024/2011)
η επιχειρησιακή ΣΣΕ, υπερισχύει σε περίπτωση συρροής με κλαδική ΣΣΕ και
πάντως δεν επιτρέπεται να περιέχει όρους εργασίας δυσμενέστερους για
τους εργαζόμενους από τους όρους εργασίας Εθνικών Συλλογικών Συμβάσεων
Εργασίας.
Τι ισχύει μετά τις 20 Αυγούστου 2018
Μετά την 20η Αυγούστου 2018 λοιπόν, οι επιχειρήσεις οι οποίες τηρούν επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση, θα πρέπει να εξετάζουν, αν υπάρχει κλαδική ΣΣΕ. Αν δεν υπάρχει τότε συνεχίζουν να τηρούν την επιχειρησιακή ΣΣΕ. Αν υπάρχει δεσμευτική κλαδική ΣΣΕ, είτε διότι αμφότερα τα μέρη συμβάλλονται στη κλαδική ΣΣΕ, είτε διότι αυτή έχει κηρυχθεί ως γενικώς υποχρεωτική, τότε εξετάζεται ποια είναι ευνοϊκότερη για τον εργαζόμενο. Εάν η κλαδική ΣΣΕ είναι ευνοϊκότερη θα πρέπει να γίνει αναπροσαρμογή των αποδοχών των εργαζομένων. Η τήρηση κλαδικής ΣΣΕ, που κηρύχθηκε γενικώς υποχρεωτική, έχει ως αφετηρία την υπογραφή της σχετικής απόφασης από τον υπουργό εργασίας.
Αν εργοδότης, δεν δεσμεύεται από επιχειρησιακή ΣΣΕ ή δεν τηρεί υπάρχουσα κλαδική ΣΣΕ (επειδή ο ίδιος, ή/και οι εργαζόμενοι δεν είναι μέλη των συνδικαλιστικών οργανώσεων που υπέγραψαν τη ΣΣΕ), τότε θα πρέπει να εξετάζει αν μετά τις 20 Αυγούστου 2018, η ισχύουσα κλαδική ΣΣΕ, κηρύχθηκε από τον υπουργό εργασίας ως γενικώς υποχρεωτική. Στην περίπτωση αυτή και εφόσον οι υφιστάμενες αποδοχές είναι κατώτερες απ’ αυτές της κλαδικής ΣΣΕ, θα πρέπει να γίνει αναπροσαρμογή των αποδοχών των εργαζομένων στα επίπεδα της κλαδικής ΣΣΕ, από την ημερομηνία υπογραφής της απόφασης, βάσει της οποίας η ΣΣΕ κηρύχθηκε υποχρεωτική.
Αν συνυπάρχουν, δεσμευτική κλαδική ΣΣΕ και δεσμευτική ομοιοεπαγγελματική ΣΣΕ, τότε εφαρμόζεται η κλαδική ΣΣΕ αφού υπερισχύει της ομοιοεπαγγελματικής.
Μανώλης Αμαργιωτάκης
Οικονομολόγος – Σύμβουλος Εργασιακών Σχέσεων