Τι θα λέγατε, εάν η εφορία σας καλούσε σήμερα για να αποδείξετε τεκμηριωμένα, με συγκεκριμένα παραστατικά και μέσα σε 15 μέρες, σε τι αφορά μία τραπεζική σας κατάθεση λ.χ. 1.854 ευρώ, στην οποία είχατε προβεί πριν 15 χρόνια; Πιθανώς θα ήταν αδύνατο να προσφέρετε ιδιαίτερη τεκμηρίωση για το συγκεκριμένο θέμα. Ανθρώπινο, θα πει κανείς. Ωστόσο, η φορολογική αρχή δεν καταλαβαίνει από τέτοια.
Εάν, στο πλαίσιο φορολογικού ελέγχου, δεν μπορείτε να αποδείξετε με στοιχεία την αιτία κάθε τραπεζικής σας κατάθεσης, την τελευταία 15ετία, τότε θα κληθείτε να πληρώσετε, όχι μόνο τον αναλογούντα φόρο, αλλά και τη σχετική προσαύξηση, με αποτέλεσμα το σύνολο του προς καταβολή ποσού, να υπερβαίνει το σύνολο της τραπεζικής κατάθεσης. Βέβαια, το παράδειγμα είναι ενδεικτικό, το φαινόμενο αυτό είναι καθημερινό στους ελέγχους προσαύξησης περιουσίας και, φυσικά, στην πράξη, αφορά πολλαπλάσια ποσά τραπεζικών καταθέσεων, που, πολλές φορές, ενώ είναι απολύτως νόμιμα, είναι ανθρωπίνως αδύνατο να δικαιολογηθούν επαρκώς, ελλείψει τήρησης αρχείου εκ μέρους των φορολογουμένων, με αποτέλεσμα να καταλογίζονται και βεβαιώνονται υπέρογκα ποσά (πολλές φορές και εκατομμύρια) σε βάρος χιλιάδων φυσικών προσώπων.
Τα όπλα της φορολογικής αρχής είναι πολλά, όπως σύγχρονες τεχνικές διασταύρωσης συναλλαγών, άνοιγμα λογαριασμών, αναδρομική εφαρμογή δυσμενέστερων για τον φορολογούμενο διατάξεων, επιμήκυνση παραγραφής, προληπτική δέσμευση κινητής και ακίνητης περιουσίας και, με την ασπίδα νομιμότητας που παρέχεται από τη φορολογική δικαιοσύνη, μοιάζει να είναι ακατόρθωτο να την βγάλει κανείς “καθαρή” από τον φορολογικό έλεγχο, ακόμη και εάν τήρησε απαρέγκλιτα τη νομιμότητα, μια και οι φορολογούμενοι, πλέον, υποχρεούνται στα αδύνατα, όπως στην ανεύρεση σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, αποδεικτικών και παραστατικών, που να δικαιολογούν όλες τις τραπεζικές τους κινήσεις, κατά την τελευταία 15ετία, ενώ, όμως, ουδέποτε είχαν την υποχρέωση, ως φυσικά πρόσωπα, να τηρούν βιβλία ή αρχείο των συναλλαγών τους.
Η σύγχρονη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, περί το συγκεκριμένο ζήτημα, ειδικά με τη γνωστή υπ’αριθ.884/2016 απόφαση του ΣτΕ, έκρινε συνταγματικό και νόμιμο το βασικό ελεγκτικό οπλοστάσιο και τις βασικές ελεγκτικές μεθόδους της φορολογικής αρχής. Στην απόφαση, όμως, αυτή, διατυπώθηκε έμμεσα, σε δύο γραμμές, ένα σπουδαίο όπλο του φορολογουμένου, με τη χρήση του οποίου, ο φορολογούμενος μπορεί να γλιτώσει από χρόνο αναζήτησης αποδεικτικών στοιχείων παρελθόντων ετών και, κυρίως, από καταλογισμών φόρων και προσαυξήσεων.
Το όπλο αυτό του φορολογουμένου δεν είναι άλλο από την επίκληση της διαχρονικής ύπαρξης διαθεσίμων προς ανάλωση κεφαλαίων προηγουμένων ετών, τόσο προ του έτους 1999 (καθ’όσον τα κεφάλαια της περιόδου προ του 1999 τεκμαίρονται αμάχητα ως νόμιμα, λόγω παραγραφής), όσο και μετέπειτα, προκειμένου να μην αναγκάζεται να αποδείξει μία προς μία τις ελεγχόμενες συναλλαγές του και να μετακυλίεται το βάρος της απόδειξης στη φορολογική αρχή, η οποία, στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει η ίδια να αποδείξει τεκμηριωμένα, πλήρως και επαρκώς την προέλευση κάθε συναλλαγής, πράγμα ιδιαιτέρως δυσχερές. Τα διαθέσιμα κεφάλαια παρελθόντων ετών του φορολογουμένου και η καθοριστική επιρροή του ζητήματος αυτού στο βάρος της απόδειξης κάθε υπόθεσης φορολογικού ελέγχου, σύμφωνα με το Συμβούλιο της Επικρατείας, θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπ’ όψιν από τη φορολογική αρχή για να δικαιολογηθεί η ελεγχόμενη περιουσιακή προσαύξηση και μόνον στην περίπτωση και κατά το μέρος, που τα διαθέσιμα αυτά κεφάλαια υπολείπονται των ελεγχόμενων τραπεζικών καταθέσεων, ο φορολογούμενος θα πρέπει να αποδείξει τις ελεγχόμενες συναλλαγές, που υπερβαίνουν το διαθέσιμο και μη αναλωθέν κεφάλαιό του. Μετά, λοιπόν, την έκδοση της υπ’αριθ. 884/2016 απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας, από την οποία μόνον 20-25 λέξεις έχουν ευνοϊκό περιεχόμενο για το φορολογούμενο, με ικανοποίηση παρατηρήσαμε ότι, πλέον, σε προτάσεις που το γραφείο μας υπέβαλε προς τη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών, μέσω των ενδικοφανών προσφυγών ακολουθήθηκε το σκεπτικό αυτό. Η ΔΕΔ έχει εκδώσει αποφάσεις, στις οποίες αναφέρεται ρητά, ότι εάν οι διαφορές του ελέγχου ανά έτος υπερκαλύπτονται από το μη αναλωθέν κεφάλαιο του φορολογουμένου του προηγούμενου ή των προηγουμένων ετών, τότε δικαιολογείται το κεφάλαιο αυτό να παραμένει εις χείρας του φορολογουμένου και να το καταθέτει στην τράπεζα οποτεδήποτε, χωρίς να συνιστά αδικαιολόγητη προσαύξηση περιουσίας και, για να καταλογιστούν φόροι, θα πρέπει η φορολογική αρχή να αποδείξει και να τεκμηριώνει πλήρως ότι οι συναλλαγές αυτές προέρχονται από συγκεκριμένη μη δηλωθείσα πηγή.
Εξ όνυχος, λοιπόν, τον λέοντα..
Από μία μικρή λεπτομέρεια, τον πίνακα ανάλωσης κεφαλαίου παρελθόντων ετών, τον οποίο η πλειοψηφία των ελεγχομένων αγνοεί επιδεικτικά, όταν καλείται ανήσυχη από τη φορολογική αρχή για την παροχή διευκρινίσεων επί της αποδιδόμενης αδικαιολόγητης προσαύξησης περιουσίας, καθώς το βασικό μέλημα όλων είναι η συγκέντρωση στοιχείων, για να αποδειχθεί μία προς μία κάθε ελεγχόμενη συναλλαγή, τα έως σήμερα πεπραγμένα του γραφείου μας έχουν δείξει ότι μπορείτε να κερδίσετε χρόνο, αλλά κυρίως να διασώσετε αρκετά από τα χρήματά σας.
* Ο κ. Παναγιώτης Παντελής είναι φοροτεχνικός