Ζούμε σε μια χώρα όπου σου δίνει την αίσθηση πως οι κάτοικοί της δεν έχουν ολοκληρωμένη αντίληψη της πραγματικότητας. Οι Κυβερνώντες, τουλάχιστον στο φορολογικό τομέα, προβαίνουν σε συνεχείς ανακοινώσεις σχετικά με νέες μεθόδους καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, που αν τις διάβαζε κάποιος αλλοδαπός αναγνώστης θα θεωρούσε ότι είμαστε μια χώρα με τεράστιες επιχειρήσεις, με κάθετη και οριζόντια ολοκλήρωση, πλήθος υποκαταστημάτων τόσο στη χώρα όσο και στην αλλοδαπή και επιτελεία νομικών και οικονομολόγων που συνεδριάζουν συνεχώς με σκοπό την «εκλεπτυσμένη» και μεγάλη φοροδιαφυγή τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και σε διεθνές όσον αφορά τα κέρδη του ομίλου και κυρίως με transfer pricing. Σενάριο βγαλμένο από ταινία, κάτι μεταξύ των γνωστών ταινιών με τον Michael Douglas, «Wall Street» και «Money Never Sleeps» και το «The Wolf of Wall Street» με τον Leonardo DiCaprio.
Με βάση τις απόψεις αυτές του οικονομικού επιτελείου της Κυβέρνησης, ήρθαν οι ανακοινώσεις του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών κ. Τρύφωνα Αλεξιάδη, σχετικά με το νέο σαφάρι κατά της μεγάλης και επώνυμης φοροδιαφυγής που ετοιμάζει ο καθ’ ύλη αρμόδιος φορέας, το Σ.Δ.Ο.Ε. Κατά τον κ. Αλεξιάδη, οι νέου τύπου έλεγχοι, βασιζόμενοι στο Γερμανικό πλέον πρότυπο, θα πραγματοποιούνται εκτός ωραρίου με διαδικασίες – εξπρές χωρίς προηγούμενη εισαγγελική εντολή και οι εφοριακοί θα επισκέπτονται απροειδοποίητα την έδρα επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών ακόμη και εάν αυτή είναι στο σπίτι του προσώπου που βρίσκεται υπό έλεγχο. Οι ελεγκτές θα μπορούν να ψάχνουν ακόμη και για ρευστό αλλά και να προχωρούν σε κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων ή ακόμη και καταθέσεων για να εισπραχθούν έτσι οφειλές προς το Δημόσιο.
Δεν διαφωνούμε με τις διαδικασίες αυτές που ανήγγειλε ο κ. Αναπληρωτής Υπουργός, μόνο που το επιχειρηματικό σκηνικό που περιγράφει, απέχει πολύ από τη σημερινή πραγματικότητα. Ο «ελεύθερος επαγγελματίας» που δηλώνει ως έδρα το σπίτι του, δεν είναι ο μεγαλοδικηγόρος ή μεγαλοοικονομολόγος, αλλά κάποιος με ελάχιστη επαγγελματική δραστηριότητα ο οποίος θέλει να φορολογηθεί με την κλίμακα των μισθωτών αντί αυτής των κερδών που προέρχονται από επιχειρηματική δραστηριότητα. Πιστεύουμε ότι οι περισσότεροι από τους αναγνώστες δεν συναντούν δικηγόρους, λογιστές και άλλους επαγγελματίες στα σπίτια τους, αλλά σε γραφεία που όλοι διαθέτουν Συνεπώς, η νυκτερινή επιδρομή των φορολογικών αρχών μάλλον θα καταλήξει σε έλεγχο ειδών προσωπικής υγιεινής, παρά σε συλλογή «καυτών» στοιχείων φοροδιαφυγής.
Από την άλλη μεριά, οι μεγάλες πλέον επιχειρήσεις με έδρα τη χώρα μας είναι ελάχιστες, κυρίως λόγω των προβλημάτων του τραπεζικού τομέα και ειδικά της δανειοδότησης. Φυσικά η χώρα είναι γεμάτη από υποκαταστήματα μεγάλων αλυσίδων πολυεθνικών εταιρειών, όπου αφενός μεν η φοροδιαφυγή σε επίπεδο παραρτήματος είναι ανύπαρκτη επειδή σε διαφορετική περίπτωση κάτι δεν πάει καλά με τους εδώ διευθύνοντες, αφετέρου δε φροντίζουν να έχουν καταστατική έδρα σε χώρα όπου δεν χρειάζεται καν να φοροδιαφύγουν για να μειώσουν τα φορολογητέα κέρδη τους, επειδή οι χώρες αυτές έχουν συνάψει ειδικές συμφωνίες φορολογίας για τις συγκεκριμένες επιχειρήσεις.
Γενικά, το πρόβλημα της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα δεν είναι ότι πραγματοποιείται σε μεγάλο μέγεθος από λίγους, αλλά σε μικρό μέγεθος από πολλούς. Επιπλέον, η Ελλάδα δεν είναι και η καθ’ αυτού χώρα λειτουργίας των πολυεθνικών, αλλά μάλλον, λόγω ανατολικών καταβολών και χρηματικής ένδειας της εποχής, είναι και η χώρα των λαϊκών αγορών, των παζαριών και των εμποροπανηγύρεων.
Τα μεγαλεπήβολα σχέδια του οικονομικού επιτελείου είναι καλά για δημοσιογραφική χρήση, σίγουρα θα έχουν κάποια εφαρμογή και στην πραγματική οικονομία, όμως κάποτε θα πρέπει να σηκώσουμε τη «χλιδάτη» κουρτίνα της σχεδόν ουτοπικής οικονομικής πραγματικότητας και να δούμε τι συμβαίνει γύρω μας. Σε εμποροπανήγυρη πρόσφατα σε επαρχιακή πόλη της Βόρειας Ελλάδας, τρεις εφοριακοί υπάλληλοι, προπηλακίσθηκαν, μηνύθηκαν, κρατήθηκαν στα κρατητήρια του τοπικού αστυνομικού τμήματος και εν τέλει δικάστηκαν, επειδή εκτελούσαν εντεταλμένη υπηρεσία. Ο λόγος, αδήλωτη φορολογική ταμειακή μηχανή που χρησιμοποιούσε έμπορος του χώρου για να διαθέτει τα προϊόντα της (χαλβάς Φαρσάλων). Η συγκεκριμένη έμπορος εξεμάνει όταν της ανακοινώθηκε το ύψος του προστίμου (εκεί ήταν το λάθος των εφοριακών υπαλλήλων), που έφτανε τα 2.500 ευρώ. Φυσικά, τα πρόστιμα σε παρόμοιες περιπτώσεις καθορίζονται από τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας Ν. 4174/2013 και όχι από τα υπηρεσιακά όργανα. Τελικά, η έμπορος, κατάφερε και οδήγησε τους υπαλλήλους στο τοπικό αστυνομικό τμήμα, καταθέτοντας μήνυση για κατάχρηση εξουσίας, με την αιτιολογία πως όσο αυτή ελεγχόταν, δεκάδες αλλοδαποί και όχι μόνο που πουλούσαν ψευδεπίγραφα (fake, μαϊμού) προϊόντα, κατάφεραν να διαφύγουν τον έλεγχο, που φυσικά, όχι μόνο ταμειακή μηχανή δεν διέθεταν, αλλά ούτε καν είχαν πραγματοποιήσει έναρξη δραστηριοτήτων στην Δ.Ο.Υ. Αυτή μάλιστα είχε πληρώσει στον τοπικό Δήμο το σχετικό παράβολο, ενώ οι άλλοι ήταν «παράνομοι». Σαν συμπέρασμα από το συμβάν προκύπτει πως το Υπουργείο Οικονομικών δεν είναι σε θέση να προασπίσει τους υπαλλήλους του, οι δε αναφορές της τέως Γενικής Γραμματέως Δημοσίων Εσόδων Κας Σαββαΐδου, ότι αυτοί που δημιουργούν επεισόδια με τους φοροελεγκτές, ανοίγουν διαρκές μέτωπο με το Υπουργείο, μάλλον δεν αγγίζει τη συγκεκριμένη έμπορο που πιθανώς δεν έχει να χάσει τίποτα περισσότερο από κανένα ταψί χαλβά.
Η Ελλάδα του σήμερα δεν είναι η χώρα που ζει και δραστηριοποιείται ο δαιμόνιος Gordon Gekko (Michael Douglas), αλλά η Ελλάδα των μικροεμπόρων, των λαϊκών αγορών, των παζαριών. Αλλά είναι κυρίως η Ελλάδα ενός φορολογικού ελεγκτικού μηχανισμού αποδεκατισμένου, χωρίς επαρκή ενημέρωση στις καθημερινές αλλαγές και τροποποιήσεις του νομοθετικού πλαισίου και κυρίως με τον φόβο ότι κάθε του ελεγκτική ενέργεια μπορεί τελικά να γυρίσει σε βάρος του.
Δρ.Δημήτριος Κ. Μελάς
Οικονομολόγος PhD, MBA